İstiklal Yolu Eğitim Kültür Turizm ve Gençlik Derneği

MİLLİ MÜCADELENİN CEPHE GERİSİ
TARİHİ İSTİKLAL YOLU’NUN İHYASI PROJE ÖNERİSİ ÖZETİ

Hazırlayan
Öğr. Gör. İsmail ÇAM
Mahalli Araştırmacı Yazar
Çankırı Valiliği ve Üniversitesi İstiklal Yolu Danışmanı
İstiklal Yolu Eğitim Kültür Turizm ve Gençlik Derneği Yönetim Kurulu Başkanı
Çankırı Karatekin Üniversitesi MYO Öğretim Görevlisi

ÇANKIRI TEMMUZ 2016
GİRİŞ
Bilindiği gibi Yüce Türk Milleti Millî Mücadele’sini, iki orduyla yapmıştı. Birinci ordu cephede şehit olmak için savaşan görünen orduydu. İkinci ordu, birinci orduya silah, cephane (lojistik malzeme) yetiştirmeye çalışan görünmeyen KARINCA ORDUSUYDU.
Böylece vatan toprağının her karış toprağı, Mili Mücadelede ya cephe ya cephe gerisi olmuştu. Cephe gerisinde yollar işgal edilmeyen topraklarda örümcek ağı gibiydi. Karınca ordusu vatan aşkıyla cephelere gidip geliyordu. Bu yollardan biri vardı ki biri vardı ki şu işlevleriyle, güvenirliğiyle ve zorlu (3 tane yüksek sıra dağın aşıldığı) dalgalı güzergâhıyla diğerlerinden farklıydı. Başkumandan Mustafa Kemal, “Gözüm Sakarya’da Dumlupınar’da, kulağım İnebolu’da” diyerek önemini vurguladığı (344 km) İnebolu- Kastamonu-Ilgaz-Çankırı-Kalecik-Ankara hattı;

İstanbul’dan ve Anadolu’daki bazı depolarda kaçırılan ve Rusya’dan gelen cephane, silah, mermi, benzin, çadır, tıbbi malzeme, askeri giysiler vb, lojistik malzemelerin kağnı ve mekkare ( , katır ve,eşek deve kollarıyla) taşındığı efsane karınca ordusu yoluydu…
Osmanlı Ordusundan (Mondros Mütarekesi gereğince) terhis edilen ve/veya kaçan, Ankara hükümetine ( Kuva-yı Milliye hareketine) katılmak isteyen er ve subayların yürüdüğü güvenli yoldu…
İstanbul’dan kaçan, Ankara hükümetine ( Kuva-yı Milliye hareketine) katılmak isteyen gönüllüler (doktor, hemşire, öğretmen, terzi, nalbant, vb) Milli Marşımızın Şairi Mehmet Akif Ersoy gibi bazı aydınlar, kamuoyunun tanıdığı önemli isimler yürüdüğü bağımsızlığa giden yoldu…
Yabancı diplomatların ve basın mensupları kullandığı bu yol, TBMM’nin dünyaya açılan dünyaya açılan tek kapısıydı… Cephe gerisinin ana yolu Milli Mücadelenin İSTİKLAL YOLU olmuştu…

Ordusu dağıtılmış, silahları elinden alınmış ve işgal edilmiş Türk Milletinin din aşkı vatan aşkı ve kişisel aşk duygularıyla, vatanın her karış toprağında “ya istiklal ya ölüm” parolasıyla, AİLECE yaptığı İstiklal Savaşında, destanlar yazarak kazandığı parlak zafere, cephe gerisinin ana yolu Milli Mücadelenin İstiklal Yolunda karınca ordusu ortak olmuştur.
Dünya Türk milletinin milli mücadelesini “umutsuz bir direniş” olarak görürken, yoklukların içinden dirilen bir milletin İstiklal Savaşında, % 80’nini kadınların oluşturduğu karınca ordusunun, bir milli mücadelenin kaderini etkilemesi ne Türk ne de Dünya tarihinde görülmüş bir olay değildir. Özellikle cephe gerisinde kalan bütün kadınların evde, istiklal yolunda ve cephe alanında yaptığı fedakârlıkları, gerçekten olağanüstü masal gibi efsane gibi olaylardır…
Kazanılan zafer, birilerine göre ölüm döşeğinde olan hasta milletin bağrından, sadece Türkiye Cumhuriyetinin doğmasına sebep olmamış, dünya siyasi tarihine yön veren önemli bir dönüm noktası da olmuştur. Türk Milleti bu altın zaferle, emperyalist devletlerin Türk Milletini tarihten silerek bağımsız olma hayali kuran sömürge İslam devletlerini sindirme planlarını bozmuş oldu. Türk Milletinin zaferiyle moral bulan ve Türkiye Cumhuriyetini örnek alan İslam ülkeleri arda arda bağımsızlığa kavuşmuşlardır.
TARİHİ İSTİKLAL YOLU’NUN İHYASI PROJESİ PROJE ÖNERİSİ ÖZETİ
İstiklal Yolu Kastamonu, Çankırı ve Ankara il sınırlarında 344 km uzunluğa sahiptir. 1920-1922 yıllarında 3 yıl 4 mevsim Milli Mücadelenin efsane işlevleri ve olayları ile cephe gerisinin ana yolu olmuştur. Bu süreç içinde yol boyunca çok sayıda askeri ve sivil nokta oluşmuştur . Ancak savaştan sonra istiklal Yolu bütün işlevlerini/görevlerini bitirdiği için eski sakinliğine dönmüş onlarca askeri ve sivil nokta doğal olarak kapatılmıştır.
Ham toprak ve doğal araziye göre oluşan 344 km İstiklal Yolunun son durumu şöyledir.

1970-1975 yıllarında yapılan Yol çalışmalarında güzergahının % 40’ı 0-5 km sapmalarla paraleline kaydırılmıştır. Bu bölümler terkedilmiştir. Terk edilen bölümlerin çoğu tarım arazileri içinde kaybolmuştur. Kastamonu ve Çankırı’da kaybolmayan bölümlerin tescil edilmesi (2012-2013) sağlanmıştır.

Değişmeyen % 60 güzergâhın zemini önce tek şerit sonra iki şerit genişletilmiş, sanat yapıları ile teçhiz edilmiş ve asfalt kaplanmıştır. Tarihi yol zemini asfalt altında kalmıştır .
Yol üzerinde bulunan noktalarda ( il, ilçe, köy, arazi) askeri ve sivil hizmet yapılarının, görevleri bittiği için önce kapatılmış sonra tamamen yıkılmıştır. Günümüze çoğunun yerlerinde bir temel dahi kalmamıştır.

Sonuç olarak İstiklal Yolu sadece tarihi gerçekleriyle değil fiziki olarak da kaybolmaya yüz tutmuştur.
Bu durumda Tarihi İstiklal Yolu’nu fiziki olarak tamamen ihya etmek artık mümkün değildir. Ancak İstiklal Yoluna hak ettiği değeri vermek, milletimizin farkındalığını sağlamak, tarihi gerçeklilerini anlamak, vefa göstermek, şükran duyguları beslemek vb için iki grup ihya çalışması yeterli olacaktır: Şöyle ki;

Hat boyu nokta ihya çalışmaları:

Örnek noktaların ihyası:

İstiklal Yolu’nun aktif noktaları İnebolu, Kastamonu, Ilgaz, Çankırı, Kalecik ve Ankara’da bulunan önemli noktalardan örnekler (Nokta Komutanlığı gibi organizasyon vb) ihya edilmelidir. Ayrıca
- İnebolu’da eski iskele, özel DENK sandalları
- Sevkiyat başlangıcı İnebolu İkiçay Depoları
- Ankara’da Sevkiyat sonu ve cepheye gönderim depoları,
- Ankara askeri fabrika

İnebolu, Kastamonu noktalarında yapılmış başlangıç çalışmaları vardır. Diğer noktalarda da bu tür çalışmalara devam edilmelidir(EK-4).

Yol boyunda örnek olarak önemli bazı noktalar (Karakol, Menzil Konak, Han, Ambar vb) ihya edilmelidir.

(Küre (Ecevit Hanı) ve Seydiler’de başlangıç çalışmaları vardır.

Tarihi Noktaların işaretlenmesi:

İhya edilmeyen noktalara ise kitabeler konularak işaretleme ve tanıtım yapılmalıdır. Bölge halkı ve yoldan geçenler bu tarihi gerçeği bilmelidirler. İstiklal Yolunun kapsamına detayları ile dikkat çekilmelidir.

Yeni noktaların oluşturulması

İstiklal Yolu Müzeleri: İstiklal Yolunun başı İnebolu ortası Ilgaz/Çankırı ve sonu Ankara’ya İstiklal Yolu Müzesi yapılmalıdır.
İstiklal Yolu Anıtı: Mimari güzelliği ve özellikleri olan dev bir İstiklal Yolu Anıtı, İstiklal Yolunun ortasında ve İstanbul-Samsun kavşağında bulunan

Ilgaz’a yapılmalıdır .

İstiklal Yolu Gözetleme parkı: İstiklal Yolunda 3 yıl 4 mevsim kağnılarla, mekkâre ile yürüyerek yapıldığının zorluklarını görmek, takdir, teşekkür ve Vefa duygularının oluşması için Ilgaz’da kavşakta bulunan kaya mezarları tepesi üzerine İstiklal Yolu gözetleme parkı yapılmalıdır. Bu noktadan Ilgaz Dağı zirvesi (1875m) 30 km paralelindeki Köroğlu dağları 1420m, iki dağ arasındaki Ilgaz İlçesi 940m, istiklal yolu ve İstanbul Samsun yolunun 10km bölümü ÇIPLAK GÖZLE dahi görülebilmektedir. Bu manzara karşısında etkilenmemek mümkün değildir. Bu nokta ayrıca Çankırı’da tescil edilen tarihi İstiklal Yolunun (33 km) başlangıç noktasıdır. Çevre meşe ormanıdır. Güzel bir çevre düzenlemesi ve alt yapı ile her iki yoldan geçenlerin bir konaklama parkı olacaktır( EK-3). Bu alan içerdiği doğal varlıklar, kaya mezarları, tescil edilen istiklal yolu-1 kapısı ( önerilen İstiklal Yolu Anıt yeri) itibarı ile “Doğa Koruma ve Milli Parklar” kriterlerince “Tabiat Parkı” olabilecek durumdadır.

İstiklal Yolu olaylarını anlatan heykel ve anıt görsel çalışmaları yapılmalıdır. İnebolu, Seydiler, Kastamonu, Kadı Dağı, Ilgaz Dağı, Ilgaz, İndağı ve Çankırı’da yapılmış başlangıç çalışmaları vardır.
İstiklal Yolu adında dinlenme ve konaklama parkları yapılmalıdır. Kastamonu’da Şerife Bacı adında ve Ilgaz Dağı Derbent Şehitleri anıtı çevresinde yapılmış başlangıç çalışmaları vardır.

İstiklal Yolunun son durumu.

Bütün tarihi noktaları yıkılmış güzergahının bile çoğu kaybolmuş olanİstiklal Yoluna vefa, şükran duyguları ve farkındalık oluşturmak için Kastamonu ve Çankırı özel gayretleri ile ( biraz öz kaynaklarını kullanarakve birazda yardım alarak bazı fiziki çalışmalar yapmışlardır.

Tarihi İstiklal Yolu’ndan bir kesit/ İstiklal Yolu Açık Hava Tarih Müzesi

344 km istiklal yolu hattını tarihi ve fiziki olarak temsil edebilecek özelliklere sahip olan bölümünü İSTİKLAL YOLU AÇIK HAVA TARİH MÜZESİ haline getirmelidir. Çankırı’da, Ilgaz İnköy- Çankırı merkez Ayan köy arasında kalan ve 2013 yılında tescil edilen 33 km tarihi yol, tarihi coğrafi ve son durum özellikleri bakımından üçe ayrılmıştır. “Tarihi İstiklal Yolu 2” ismi verilen orta bölümü (16,5 km) 344 km istiklal yolu hattını temsil edebilecek/ örnek olabilecek tüm özelliklere sahiptir. Şöyle ki;

İstiklal Yolu Tarihi olarak

Tekalifi Milliye Kanunu gereği 344 km yol boyunca yapılması gereken 3 devir teslim noktasından ikincisi Kızılsin Menzil Konak Komutanlığı ve önemli katkıları olan Kızılsin Köyü bulunmaktadır.
344 km yol boyunca bulunan 4 Jandarma Karakolunun iki tanesi ( Doğdu (barınak) ve Üçoluk (barınak değil ) burada bulunmaktadır.
344 km yol boyunca sıhhiye istasyonu bulunan 3 konaklama Hanın birisi Topal Ali Hanı burada bulunmaktadır.

Fiziksel olarak

İstiklal Yolunda Kuzey Anadolu’nun 3 tane yüksek sıra dağı Küre, Ilgaz ve Köroğlu dağları/İndağı bulunduğundan yol oldukça dalgalıdır ve Çankırı Ankara il sınırında Dömbelek Yazısı bataklığı vardır.

“İstiklal Yolu-2” Köroğlu Dağları/İndağının zirvesinden Ilgaz Dağının da görüldüğü 1360 m rakımdan başlamakta 1270 m rakıma inmekte 1475m çıkmakta tekrar 1200 m düşmekte benzer dalgalanmaya sahiptir.( EK 5)
Ön bitişindeki “Tarihi İstiklal Yolu 1” İstanbul- Samsun kavşağından , ( 840m) İndağı yamacında zorlu 1360m tırmanma yoluna sahiptir. Etkileyici manzaraları vardır.
Yol üzerinde kar yağmur suların toplandığı Dömbelek yazısını hatırlatabilecek bir havzacık da vardır.
Sarp tepe ve uçurum kenarından geçen keskin virajlarla dolu Boruklu Dere geçidi Küre Dağı ( Ersizler Kanyonunu ) Ilgaz Dağı yollarını hatırlamaktadır.
Çankırı İstiklal yolunun ortasındaki ildir. İstiklal Yolu İstanbul- Samsun kavşağındadır. Bu stratejik konumu ziyaretçilerin/turistlerin ulaşımı için büyük avantajdır.

Bitki örtüsü: İstiklal Yolu’nda bitki örtüsü , Kastamonu, Çankırı ve Ankara il sınırlarında farklı idi. Bu bölümde de tek düze bir bitki örtüsü yoktur. Genel duruma bezeyen Çam ormanı, alıç, ahlat, badem, kavak, kuşburnu; , tarla bahçe; vb farklı bir bitki örtüsü aracılık ve kısmen hayvan besiliği bulunmaktadır.
Yolun başında ve sununda göletler vardır. Başındaki gölet Karadeniz’e sonundaki gölet Yunanın denize döküldüğü İzmir Ege denizine benzetilebilecektir.

“İstiklal Yolu-1” Desteği ( zenginleşmesi)

“İstiklal Yolu-1”de oluşturtulacak aşağıdaki yeni noktaların “İstiklal Yolu-2” nin bitişindeki yolda ve yakın olması Açık Hava tarih Müzesinin kapsamının atmasına zenginleşmesine sebep olacaktır.

İstiklal Yolu 1 kapısı çevre Düzenlemesi ( İstiklal Yolu Tabiat Parkı)
İstiklal Yolu Gözetleme Parkı ( İstiklal Yolu Tabiat Parkı)
İstiklal Yolu Anıtı

Açık Hava Tarih Müzesini ziyaret için Ilgaz istikametinden gelenler ve Çankırı istikametinde gelip Ilgaz/ Kastamonu istikametine gidecekler. “İstiklal Yolu-1” den geçecekleri için bu noktaları ve güzergâhı göreceklerdir.
4.Genel tarih olarak

Aynı güzergâh İlk çağlardan Roma/Paflogonya döneminden beri kullanılan devlet karayoludur.
Aynı güzergâh Selçuklu /Osmanlı döneminde kurulan Anadolu’nun en önemli ve uluslararası nitelikteki Çankırı Thut (Yapraklı) Panayırının Kuzey Anadolu kapısı yoludur. Panayır noktasına 35 km orman yolundan mesafesi vardır.
Tarihi yapı: Boruklu Derenin uçurum tarafında ilk çağlardan da kalabilen istinat duvarları (EK 6) ve yol güzergahında yer yer kırma taş kaplamalar ve yakın tarihten kalma menfezler bulunmaktadır. Yol boyunca 3-4 km aralıklarla uzun oluklu köy çeşmeler de tarihi hatırlatmakladır.

5.İstiklal Yolu Yürüyüşleri: Çankırı’da 2009 yılından beri yapılan İstiklal Yolu yürüyüşleri bu güzergâhta yapılmaktadır. Halk bu güzergâhı sevmiştir ve ilgi her geçen yıl artmaktadır.

Doğa yürüyüş (Trekking): Aynı yol güzergâhı sahip olduğu coğrafik ve bitki örtüsü zenginlikleri ile Doğa yürüyüşü içinde oldukça uygundur.

Kamp yapmak mümkündür.
İstiklal Yolu Yürüyüşünü, “ İstiklal Yolu1” ile Ilgaz’a kadar ( 13 km)ve İstiklal Yolu3”ile Çankırı’ya kadar ( 18 km) tarihi güzergâhtan uzatmak ve tarihi Yapraklı (Thut)) panayırının yapıldığı Yapraklı Yaylası ( 35 km)doğa orman içinden yürüyüş fırsatı sağlamak mümkündür.

Son durum:

Aynı güzergâh Cumhuriyetin ilk yıllarında 1975 yılına kadar Çankırı Kastamonu Devlet karayolu olarak kullanılmıştır. !975 yılında 3 km paralelinde yeni bir güzergâh açıldığından terkedilmiştir. Orman ve arazi yolu olarak kullanılmaktadır. Karayolları statüsünden çıkmıştır. Kullanan köy dahi yoktur. Araç geçebilir ama sadece arazisi olan araç sahipleri kullanmaktadır Trafik ve egzoz kokusu yoktur. Yol boyunca tarihe yolculuk duygusunu etkileyecek yeni mimari yapılar bulunmamaktadır.
Tescil edilmesinden sonra yol boyunun işaretlenmesi tarih ve doğal dokuya uygun olarak ahşap malzemeden yapılmıştır. Oyma ile yazılan Yazılar boya kullanılmadan dağlanarak renklendirilmiştir ve emprenye yapılmıştır.

İSTİKLAL YOLU AÇIK HAVA TARİH MÜZESİ’NİN OLUŞTURULMASI
(Tarihi İstiklal Yolu 2)

İstiklal Yolu Konaklama Tesisi: İstiklal Yolu-2’nin başlangıcı ile mevcut Ilgaz Çankırı Karayolunun kesişme noktasına yapılması .
Yıkılan fiziki tarihi noktalar ihyası:

Üçoluk Jandarma Karakolu: Temeli vardır. Yeri orman arazisidir.
Doğdu Jandarma Karakolu: Temeli yoktur. Yeri orman arazisidir.
Kızılsin Menzil Konak Komutanlığı: Köyde kesin yeri belli değildir. O dönemden kalmış evler vardır. Satın alınarak tefriş edilmelidir.
Topal Ali Hanı ve Sıhhiye İstasyonu: Sadece temeli vardır. Yıkılmadan önce içinde yaşayan torunlar vardır. Özel tapuludur.
Boruklu Dere’nin ıslahı.

Çevre Düzenlemesi ( Ağaçlandırma, piknik alanı vb)

Ağaçlandırma yapılması: Ağaç olmayan yol çevresindeki orman, hazine arazilerinin ve meraların doğal dokuya göre ağaçlandırılması.
Oturma Grupları: Yol boyunda bulunan uzun oluklu köy çeşmelerinin ihyası doğal oturma gruplar çardaklar yapılması.
Kuyupınar ve Merzi Göletleri çevrelerinin piknik alanı halinde düzenlenmesi.
Uygun yerlere çadır kamp yerlerinin yapılması

istiklal Yolu hakkında yeni nesneler :

Nesnelerin amaçları:

İstiklal Yolunu genelde işlevlerini, organizasyonunu, olaylarını, kahramanlarını, vb. anlatan görseller oluşturmak; İstiklal yolunu doldurmak.
İstiklal Yolunu sadece yol zemini ile değil bütün tarihi gerçeklileriyle zenginleştirerek anlatmak. İstiklal yolunu doldurmak.
İstiklal Yolunu yürürken öğretmek için nesneleri yol boyunca 100’er metre aralıklarla yerleştirmek(Dantel gibi işlemek).
344 km Tarihi İstiklal Yolunun sadece 16,5 km= % 21’ni yürüyerek bütününü tanıma ve öğrenme fırsatı sağlamak.
Nesneler sayesinde yürürken görerek ve okuyarak (ayrıca zaman ve harcamadan) canlı ve kalıcı öğrenme sağlamak.
Tarihe yolculuk duygusu oluşturmak (motivasyon sağlamak).

Nesnelerin çeşitleri

Anıtsal kitabeler: İstiklal Yolu hakkında tarihi bilgileri, mahalli kahramanları vb kısa kısa anlatan anıt görünümlü kitabeler.
Doğal görünümlü kitabeler: istiklal Yolundan geçen ünlülerin, isimleri, hatıraları, hikâye ve şiirlerin büyük taşların bir yüzüne kazınarak yazılması.
Heykeller: İstiklal Yolu işlevlerini, olaylarını anlatan heykel grupları.
Levhalar: İstiklal Yolu harita, şiir, hikâyelerin, taş ve ahşap malzemeler üzerine kazınarak veya dağlanarak yazılması.

Nesnelerin kriterleri:

Anıtsal kitabeler, küçük ebatlarda, sade ve içerik anlatımını ön plana çıkartan/ vurgulanmasını sağlayan tasarımda olmalı.
Kitabelerde bölgenin dokusuna uygun taşlar kullanılmalı ( Bölgede gereken alt yapı, rezerv ve teknik olarak vardır)
Heykelli anlatımlarda; kağnı ve at arabaları, elbiseler vb aksesuarlar için gerçek malzemeler; insanlar için balmumu heykeller ve hayvanlar için fiberden dökülmüş heykellerin kullanılması. Heykel grupları ahşap iskeletli, kırılmaz cam çevreli, güneş panel tavanlı kabinlerde olmalı.

Heykellerin böyle oluşturulmasının sebepleri ve faydaları :

Anlatımlar daha gerçekçi, verilen mesajlar etkili olacaktır. (örneğin ölen öküzünün başını kucağına almış ağlayan kadın, açlıktan ağlayan çocuklar, bebekler vb).
Tarihe yolculuk duygusu/ motivasyon oluşacaktır.
Kabin içine alma sadece çevre etkisinden koruma sağlamayacak Tarihimize önem verdiğimiz, koruduğumuz, imajını da oluşturacaktır.
Güneş enerjisinde faydalanma, geleneksel kablo direk alt yapısını, yer kaplaması ve istenmeyen görüntüleri, işletme masaralarını ortadan kaldıracağı için daha ucuz estetik bedava işletim fırsatları sağlayacak. Gereken aydınlatma, klima, kamera vb enerji kolayca sağlanacaktır.
Metal malzemelerden yapılan heykeller kalıp gerektirdiğinde maliyet olarak daha pahalıdır. Montaj, tadilat bakım vb zorlukları da vardır.
Metallerden yapılan heykeller, malzemeleri, her yerdeki tek tip renkleri ile soğuk bir imaj vermektedir.
Açık havada alışılmamış farklı heykellerin olması ilgiyi ve ziyaretçi sayısını artıracaktır.

Nesneler, doğal dokuya uygun peyzajla içeriği dikkate alınarak yerleştirilmelidir.

                   “TARİHÎ İSTİKLAL YOLU AÇIK HAVA TARİH MÜZESİ” NOKTALARI
16 km stabilize Otantik İstiklal Yolu’nun “Açık Hava Tarih Müzesi” haline gelmesi için yukarıda belirtilen sabit noktalarının arasına her 100 metrede İstiklal Yolu Kullanım Kitabesi, mankenli anlatım, olay kitabesi, hatıra kitabesi, mahalli kahramanlık kitabesi, yoldan geçen ünlüler, mahalli isim ve şiir levhası vb noktalar yapılmalıdır.
Ayrıca yol boyu kenarları (orman botaniği gibi) farklı türde ağaçlarla ağaçlandırılmalıdır. Böylece yürüyüş hem daha zevkli hale gelir hem de ağaç türleri hakkında da bilgilendirme yapılmış olunur.   Yol üzerinde aralıklarla bulunan uzun oluklu köy çeşmelerinin çevresine çardak ve otantik oturma grupları yapılarak dinlenme noktaları çoğaltılmalıdır.
Tarihî İstiklal Yolu Açık Hava Tarih Müzesi noktaları şunlardır:
0.0 km Otantik İstiklal Yolu başlangıç noktası: Tescil   kitabesi, giriş levhaları, İstiklal Yolu güzergahı
0.1 km Üçoluk Jandarma Karakolu ve müzesi
0.2 km Otantik İstiklal Yolu Dinlenme tesisleri
0.3 km Otantik İstiklal Yolu Piknik alanı
0.4 km Kuyupınar Göleti ( Gölet içinde İnebolu limanına cephane getiren gemilerin ve lojistik malzemelerin isimleri yazılı basit maketler)
0.5 km Cam kabinde mankenli anlatım:   İskeleye sandalla cephane sandıklarının taşınması
0.6 km Cam kabinde mankenli anlatım: İskeleden kağnılara cephane sandıklarının taşınması
0.7 km İstiklal Yolu Kullanım Kitabesi: Lojistik malzeme yolu
0.8 km İstiklal Yolu Kullanım Kitabesi:Gönüllü askerlerin yolu
0.9 km İstiklal Yolu Kullanım Kitabesi: Gönüllü meslek elemanlarının yolu
1.0 km Cam kabinde mankenli anlatım:: Katır Kolu örneği
1.1km İstiklal Yolu Kullanım Kitabesi: Yabancı diplomatların yolu
1.2 km İstiklal Yolu Kullanım Kitabesi: Yabancı gazetecilerin yolu
1.3 km İstiklal Yolu Kullanım Kitabesi: Tekalifi Milliye kanunu metni
1.4 km İstiklal Yolu Kullanım Kitabesi: İstiklal Yolu Hat Komutanlığı
1.5 km İstiklal Yolu Kullanım Kitabesi: İstiklal Yolu Nokta komutanlıkları
1.6 km Cam kabinde mankenli anlatım: At arabası Kolu örneği
1.7 km İstiklal Yolu Kullanım Kitabesi: İstiklal Yolu Konak (Menzil) Noktaları
1.8 km mahalli Kahraman Kitabesi: Şerife Bacı
1.9 km Mahalli mevkii: Domuz Gölleri levhası
2.0 km İstiklal Yolu Kullanım Kitabesi: Kağnı Komutanlığı
2.1km Olay kitabesi: Ilgaz Derbent şehitler anıtı
2.2 km İstiklal Yolu Kullanım Kitabesi: istiklal Mahkemesi Derbent olayı Kararı
2.3 km Cam kabinde mankenli anlatım: Kağnı Kolu örneği
2.4 km İstiklal Yolu Kullanım Kitabesi: Çankırı’da Milli Mücadele yolları
2.5 km mahalli Kahraman Kitabesi: Halime Çavuş
2.6 km Mahalli mevkii: Yol çeşmesi ve çardak
2.7 km İstiklal Yolu Kullanım Kitabesi: Ilgaz’da istiklal Yolu noktaları
2.8 km İstiklal Yolu Kullanım Kitabesi İstiklal Yolu Güzergâhını kullanma süresi
2.9 km Hatıra Kitabesi: Bahriye nazırı Hüseyin Rauf Orbay’ın hatırası
3.0 km İstiklal Yolu Kullanım Kitabesi: Çankırı’da istiklal Yolu noktaları
3.1km Olay kitabesi: İnebolu’ya kahramanlık beratının verilmesi
3.2 km Şiir levhası
3.3 km Cam kabinde mankenli anlatım: Deve Kolu örneği
3.4 km Şiir levhası
3.5 km Yoldan Geçen ünlüler: Mehmet Akif Ersoy ve çalışmaları
3.6 km Şiir levhası
3.7 km Mahalli mevkii: Kıyısın Köyü yaya yolu kavşağı levhası
3.8 km Şiir levhası
3.9 km Cam kabinde mankenli anlatım: Sırtında cephane taşıyan kadınlar
4.0 km Şiir levhası
4.1km Yoldan Geçen ünlüler: Mustafa Kemal Atatürk (1925)
4.2 km Şiir levhası
4.3 km mahalli Kahraman Kitabesi: Hamamcı Salih Reis
4.4 km Şiir levhası
4.5 km Mahalli mevkii: Otantik tahta köprü ve Ahşap giydirilmiş mevcut beton köprü (kıyısın Deresi üzerinde)
4.6 km Kıyısın Köyü ve Kıyısın köyü Menzil konak komutanlığı
      ( Çamaşırhane, Çomça kaynak suyu, misafir evi )
4.7 km Cam kabinde mankenli anlatım: Tekeri kırılmış ve terkedilmiş kağnı
4.8 km Mahalli mevkii :Boruklu Dere (başlangıcı)
4.9 km İstiklal Yolu Kitabesi: Atatürk: “Gözüm Sakarya’da Kulağım İebolu’da”
5.0 km Şiir levhası
5.1km mahalli Kahraman Kitabesi: Yanığın Emine Abla
5.2 km mahalli Kahraman Kitabesi: Yanığın Emine Abla şiiri
5.3 km Şiir levhası
5.4 km İstiklal Yolu Kullanım Kitabesi: İstiklal yolunda basın
5.5 km mahalli Kahraman Kitabesi: Yeni Ali
5.6 km Şiir levhası
5.7 km Hatıra Kitabesi: Fuat Pehlivanın (Dömbelek Yazısı) hatırası
5.8 km Şiir levhası
5.9 km Hatıra Kitabesi:M. Akif Ersoy’un Çankırı vaazı
6.0 km Yoldan Geçen ünlüler: Halide Edip Adıvar ve diğer kültür adamları
6.1km mahalli Kahraman Kitabesi: Ümmühan Nine
.2 km Şiir levhası
6.3 km mahalli Kahraman Kitabesi: Derbent Şehitlerinin isimleri
6.4 km mahalli Kahraman Kitabesi: Derbent şehitleri Türküsünün güftesi
6.5 km Şiir levhası
6.6 km mahalli Kahraman Kitabesi:Şakir Ağa
6.7 km İstiklal Yolu Kitabesi:Güvenlik hizmetleri
6.8 km Şiir levhası
6.9 km İstiklal Yolu Kitabesi: Amele Taburu
7.0 km Mahalli mevkii: Boruklu Dere (bitiş), Taş menfez , Yol çeşmesi ve çardak
7.1km Şiir levhası
7.2 km İstiklal Yolu Kitabesi: Çankırılı ve Çerkeşli Gençler mahfelleri
7.3 km Cam kabinde mankenli anlatım: Kağnılarla “çifteleme” örneği
7.4 km Şiir levhası
7.5 km mahalli Kahraman Kitabesi: Katırcı Halil Ağa
7.6 km Mahalli mevkii Yol çeşmesi ve çardak
7.7 km Topal Ali Hanı ve sıhhiye merkezi
7.8 km İstiklal Yolu Kitabesi: Sağlık hizmetleri
7.9 km Şiir levhası
8.0 km Hatıra Kitabesi: Bir Tarihçinin hatırası
8.1km İstiklal Yolu Kitabesi: Çankırı’dan Hastane ve Kızılaya toplanan yardımlar
8.2 km Şiir levhası
8.3 km Cam kabinde mankenli anlatım: Yağmur altında kağnı kolu örneği
8.4 km İstiklal Yolu Kitabesi: Çankırı’da bulunan han, otel ve misafirhanelerin listesi
8.5 km Şiir levhası
8.6 km Hatıra Kitabesi :Bir Yabancı Tarihçinin hatırası
8.7 km Bir anekdot: Otantik istiklal yolu, Romalılarında kullandığı tarihi bir yoldur.
8.8 km Hatıra Kitabesi: Handa mahsur kalan gönüllü asker ve eşleri
8.9 km Cam kabinde mankenli anlatım: Bunaltan sıcaklarda kağnı kolu
9.0 km Şiir levhası
9.1km Yoldan Geçen ünlüler: Fevzi Çakmak (1956)
9.2 km Şiir levhası
9.3 km Hatıra Kitabesi: Yabancı yazar Ann BRİDGE
9.4 km Şiir levhası
9.5 km Olay kitabesi: Eşkıya ve asker kaçaklarının baskınları
9.6 km Cam kabinde mankenli anlatım: kağnı koluna eşkıya baskını
9.7 km Şiir levhası
9.8 km Hatıra Kitabesi : Mustafa Necatinin hatırası
9.9 km Şiir levhası
10.0 km Hatıra Kitabesi: İhsan Özoğlu Öz’ün İnebolu hatırası
10.1km Şiir levhası
10.2 km Cam kabinde mankenli anlatım: Kağnı kolu ihtiyaç molası (çocuk emzirme, namaz vb. )
10.3 km İstiklal Yolu Kitabesi: Çankırı ve Kastamonu’da İşgale tepki mitingleri
10.4 km İstiklal Yolu Kitabesi: Çankırı ve Kastamonu’da İşgale tepki telgrafları
10.5 km Şiir levhası
10.6 km Cam kabinde mankenli anlatım: Kar altında kağnı kolu örneği
10.7 km Şiir levhası
10.8 km Yoldan Geçen ünlüler:Vehbi Koç (merhum işadamı)
10.9 km Mahalli mevkii:Yapraklı Panayırı (kapısı) açıklamalar
11.0 km Doğdu Jandarma Karakolu ( eski)
11.1km Hatıra Kitabesi: Dışişleri Bakanının Ilgaz hatırası
11.2 km Yoldan Geçen ünlüler: İstiklal Yolundan geçen ünlülerin toplu listesi
11.3 km Hatıra Kitabesi: Bir zabitin hatırası
11.4 km İstiklal Kitabesi: İstiklal Yolunda konferans ve vaazlar
11.5 km Mahalli mevkii: Su kuyusu ve çardak
11.6 km Şiir levhası
11.7 km İstiklal Yolu Kitabesi : Top mermilerinin tornalanması olayı
11.8 km Şiir levhası
11.9 km İstiklal Yolu Kitabesi: Küçücük çocuklarda istiklal yolunda
12.0 km Doğdu Jandarma Karakolu ( yeni)
13.1km Şiir levhası
13.2 km İstiklal Yolu Kitabesi: istiklal Yolunda Sivil teşkilatlar
13.3 km Şiir levhası
13.4 km Mahalli mevkii: Ahlat Köyü Yön Levhası
13.5 km İstiklal Yolu Kitabesi: İstiklal Yolunda sosyal etkileşimler
13.6 km Şiir levhası
13.7 km Hatıra Kitabesi: Bir zabitin hatırası
13.8 km Şiir levhası
13.9 km İstiklal Yolu Kitabesi: İstiklal yolunda ilk Türk süngü imalatı
14.0 km Mahalli mevkii: Karatepe Köyü Yön levhası
14.1km Şiir levhası
14.2 km İstiklal Yolu   Kitabesi: “Kağnı Kamyonu Yenemez! hikayesi”
14.3 km Şiir levhası
14.4 km Mahalli mevkii : Yol çeşmesi ve çardak
14.5 km Şiir levhası
14.6 km İstiklal Yolu Kitabesi:Çankırı Müdaafai Hukuk Cemiyeti
14.7 km Şiir levhası
14.8 km İstiklal Yolu Kitabesi: Tekalifi Milliye Çankırı cetvelinden örnekler
14.9 km Mahalli mevkii: Kızıl Bayır
15.0 km Şiir levhası
15.1km İstiklal Yolu Kitabesi: Çankırı Yemini
15.2 km Şiir levhası
15.3 km İstiklal Yolu Kitabesi: İstiklal Yolunda taşınan lojistik malzeme istatistiği
15.4 km Şiir levhası
15.5 km İstiklal Yolu Kitabesi: İstiklal Yolunun yakınına kurulan ÇANSAŞ
15.6 km Şiir levhası
15.7 km İstiklal Yolu Kitabesi: Çankırı Hastanesine yaralı taşınması
15.8 km Şiir levhası
15.9 km İstiklal Yolu Kitabesi: Türkiye Cumhuriyetinin İlan edilmesi (Mutlu Son)
16.0 km Otantik İstiklal Yolu bitiş noktası: Tescil Kitabesi Çıkış (Çankırı giriş) levhaları

GÜÇLÜ YÖNLER

Tarihi önemi

Milli mücadelenin, cephe gerisinin ana yolu olması/ fazla bilinmeyen yüzünü, perde arkasını anlatması, Milli Mücadelenin AİLECE yapıldığının zorluklarının, fedakârlığının, dayanışmasının gerçek ortamlarda görülmesi…

Sadece silah sevkiyatının değil gönüllü asker sivil, ve edebi kişililerin kullanması, TBMM’nin dünyaya açılan kapısı olması 24 ülkenin diplomatlarının ve basın mensuplarının kullanması

Tarihi bakımdan iki kere daha önemi olan bir güzergâhının olması:

Thut (Yapraklı Panayırının/ Kuzey Anadolu ipek Yolunun kollarından olması
İlk çağlardan beri Paflogonya/Roma döneminden beri kullanılan bir devlet kara yolu olması ve izler taşıması.

Geleneksel İstiklal Yolu Yürüyüşleri

Kastamonu: 2008 yılından beri, İnebolu’nun Bombalanması yıldönümünde (7-9 Haziran) Kastamonu- İnebolu arasında tescil edilen Tarihi İstiklal Yolunda geleneksel istiklal Yolu yürüyüşleri yapılmaktadır.
Çankırı: 2009 yılından beri, Cumhuriyete giden yol anlamında 29 Ekimden önceki son cumartesi Pazar tarihlerinde Ilgaz Çankırı arasında tescil edilen Tarihi İstiklal Yolunda geleneksel istiklal Yolu yürüyüşleri yapılmaktadır.

Kastamonu ve Çankırı da tescil edilmiş bölümlerinin tescil edilen ilk milli yol olması ve Kültür Turizm Bakanlığının envanterine girmiş olması .

Turizm çeşitliliğinin olması :

Milli Parkllar: Ilgaz Dağı ve Küre dağı Milli parkı,
Tabiat Parkları:

Kastamonu: Merkez Şerife bacı, Abana Yeşilyuva, Tosya Dipsiz Göl
Çankırı: Merkez Kenbağı, Ilgaz Kadın Çayırı, Çankırı Yapraklı Hazım Dağlı
Ankara: Çubuk Karagöl, Kızılcahamam (2), Çamlıdere (2)

Tabiat güzellikleri:

Çankırı: Ilgaz Kırkpınar Yaylası, Ilgaz İnköy Kaya mezarları, YapraklıYaylası

Doğa yürüyüş/ Trekking ve Dağcılık Rotaları:

Kastamonu: Tescil edilen Tarihi İstiklal Yolu Güzergâhı ( başka rota var mı bilinmediğinden yazılmamıştır)
Çankırı:

Tescil edilen Tarihi İstiklal Yolu Güzergâhı
Ilgaz Dağı Doruk Hacettepe
Ilgaz Kadın Çayırı- Hacettepe (geleneksel)
Ilgaz dağı- Doruk- Çatak Köyü
İY Doğdu Karakolu- Yapraklı Yaylası

Kış /Kayak Turizmi

Kastamonu Ilgaz Dağı yakası
Çankırı Ilgaz Dağı yakası
Çankırı Ilgaz Yıldız Tepe

Deniz Turizmi

Kastamonu Deniz sahilleri: İnebolu, Abana, Çatalzeytin, Cide

Tarih ve kültür Değerleri

Kastamonu: Kastamonu Kalesi, Saat Kulesi, Kastamonu Kent, Arkeoleji, Etnografya,Vedat tek Kültür Müzesleri; Yılanlı, Atabey, İsmail Bey, Yakup Ağa, Benli Sultan Külliyeleri vb
Kastamonu İnebolu Türk Ocağı ve konakları, Küre Ecevit Hanı, Seydiler Şerife Bacı Kültür evi.
Çankırı: Çankırı Kalesi (kısmi), Çankırı Yaranevi,Buğday Pazarı Medresesi, Çivitcioğlu Medresesi, Tarihi Çamaşırhane, Taşmescit (Darulhadis), Çankırı ( Arkeokoji, Etnografya, Cam, Tabiat) Müzesi, Çankırı evleri, İmaret Külliyesi, Rıfkı Kamil Urga Araştırma Merkezi
Ankara: Ankara Kalesi, Eski TBMM binası, Anıtkabir, Cumhuriyet müzesi, Alagöz müzesi, Etnografya Müzesi, Atatürk Orman Çiftliği, Altın park vb….

İnanç Turizmi

Kastamonu: Şeyh Şaban-ı Veli Türbesi, (+7 türbe), TarihiNasrullah Paşa Camisi
Çankırı: Hacı Murad-ı Veli Türbesi, Emir Karatekin Türbesi (+.. Türbe) Tarihi Ulu Cami
Ankara: Hacı Bayram-ı Veli, Türbesi, Tarihi Hacı Bayram Cami

Sağlık Turizmi
- Çankırı : (Selçuklu döneminden kalma ) Kaya Tuzu Mağarası ( 9 km galeri)
- Çankırı Kurşunlu Çavundur Kaplıcaları
Aynı güzergâhta yaz kış turizminin (4 mevsim) olması ve Tarih ve doğa turizminin birlikte olması.
Yeni turizm noktaları: Şarkılarıyla ünlü Ilgaz Dağı sahip olduğu zenginlikleriyle Yeni turizm noktalarının oluşturulması için gereken potansiyellere sahiptir. Şöyle ki;

Ilgaz Saklı Pamukkale ( Geniş bilgi için EK 13’e bakınız. Burası Tabiat Parkı olabilecek kriterlere sahiptir)
Ilgaz Dağı Botanik ve Hayvanat Bahçesi Geniş bilgi için EK 13’e bakınız.
Ilgaz Dağı Müzesi Geniş bilgi için EK 13’e bakınız.

Ana yolla bağlantılı turizm noktalarının ziyaret edilmesi tarih konseptine uygun olacaktır; çünkü İstiklal Yolu’nda yürüyen Karınca ordusu sadece hat üzerindeki yerleşim noktalarından değil yol çevresinde ikamet eden yerleşim noktalarındaki vatanseverlerin de katılımı ile oluşmuştur. Böylece katılım yolları da görülmüş olacaktır
Ziyaret / turist Potansiyelin bulunması:

Zaten trafik hareketliliğinin çok yoğun olduğu Ankara-İnebolu ve İstanbul- Samsun ( Avrupa –Asya) yolları üzerinde olması, zamanı olan araçların hemen konaklaması, olmayanların daha sonra dönüş yapmak için tanıma fırsatının olması...
Başkent Ankara’ya kendi ilçelerinin bazılarından dahi daha yakın olması ( Çankırı 120 km) ve günübirlik / hafta sonu gidiş geliş imkânının olması…
Her seviyeden (İlk, orta, lise üniversite) öğrenci ve eğiticileri
GSB spor organizasyonları ( kros, bisiklet vb)
STK’lar ( izcilik, Dağcılık vb)
Bölgede yaşayanlar, Memleketi burada kendisi dışarda olanlar,
Bireysel turistler
Tur şirketleri
Arkadaş grupları
Yabancı turistler

İstiklal Yolu Eğitim Kültür Turizm ve gençlik Derneği( EK 16):
- Derneğin www.istiklalyolu.com. sitesi Türkiyenin ilk ve tek akademik bilgi tabanı ve paylaşım sitesidir. Tıklanma oranı 40.000’ e yaklaşmıştır. NTV’de “istiklal Yolu” Belgeselinin çekimine ve bazı kurum /kişilerin ilgi duymasına sebep olmuştur.
- Helen yürüttüğü “Karınca Ordusu İstiklal Yolu’nda” proje çerçevesinde Çankırı il merkezinde çoğunluğu eğitim kurumu olmak üzere 40 konferans vererek 4580 katılımcıya İstiklal Yolunu tanıtmıştır.
- Yürüttüğü proje çerçevesinde istiklal yolu hakkında ilk defa canlandırmalı bir “Karınca Ordusu İstiklal Yolu’nda Belgeseli” filmi hazırlanmaktadır. Bütün TV kanallarında gösterilmesi halinde Yüzbinlere/ Milyonlara İstiklal Yolu tanıtılmış olacaktır.
- Yürüttüğü proje çerçevesinde istiklal yolu hakkında ilk defa canlandırmalı bir “Karınca Ordusu İstiklal Yolu’nda Çizgi Romanı” hazırlanmaktadır. Dağıtım yapılmaya başlanınca binlere/on binlere

İstiklal Yolu tanıtılmış olacaktır.

Dernek başka faaliyetlerle de İstiklal Yolunu tanıtmaya ve alt yapı kazandırmaya devam etmektedir. (EK 16)

ZAYIF YÖNLER

Eğitim Öğretim ( ilk orta, lise, Üniversite) kademelerinde tarih derslerinde ve Milli Mücadeleyi anma etkinliklerinde Milli Mücadelenin cephe gerisine /perde arkasına hiç veya/ yüzeysel şekilde çok çok az yer verilmesi sebebiyle istiklal Yolunun milletimizin çoğunluğu tarafından bilinmemesi… Maalesef yetkili bürokratların bile bu sebeple ilgisiz kalması…
İstiklal Yolu noktalarındaki yapıların (hepsinin yıkılmış olması ( ayakta olan bir yapının dahi olmaması).
Tarihi istiklal Yolu Güzergahının % 40’nın değişmesi ve 60’nın halen kullanılan asfalt yol altında kalması (EK 4.1)
Terkedilen Tarihi istiklal Yolu Güzergahının çoğunun tarım arazileri içinde kaybolması /çok azının yok olmadan tescil edilerek kurtarılabilmesi).
Tescil edilen Tarihi İstiklal yollarının tarihi yapılarının yok denecek kadar az/boş olması.
Tarihi İstiklal yollarının İstiklal Yolu Yürüyüşleri ( etkinlikler ile senede birer gün ( Kastamonu ve Çankırı’da) hatırlanması / günde gelmesi sonra yine terkedilmesi.
Tarihi İstiklal yollarında turizm hizmet ( Konaklama, tuvalet, su, lokanta, mescit, genel ulaşım vb) hizmetler olmadığından, tur organizasyonları, bireysel turizm, spor kültür etkinlikleri organizasyonları yapılamamaktadır.

İstiklal Yolu üç ilde bulunmaktadır. Kastamonu ve Çankırı kendi imkânları ile yeterli olmasa da çalışma yapmakta ve olumlu bir yarış içinde bulunmaktadır. Fakat Ankara, sanki bu yolun bir parçası değilmiş gibi fiziki, kültürel, sportif olarak hiçbir çalışma yapmama maktadır.
İstiklal Yolunun başındaki Kastamonu “İstiklal Yolu Kastamonu’nundur” düşüncesiyle diğer illerle ortak bir organizasyona yanaşmamaktadır.
İstiklal Yolu illerinin ortak bir “Platform”u olmaması sebebiyle ; ortak sosyal, kültürel, sportif etkinlikler düzenlenmemektedir. İstiklal Yolu Valilikleri, Belediyeleri, Üniversiteleri, Liseleri vb , ortak platformlarla etkinlikler yapmamaktadırlar.
Mahalli idarecilerin ( Kastamonu ve Çankırı) çoğunluğu İstiklal Yolu çalışmalarında/ etkinliklerinde oldukça isteksiz davranmaktadır ( Hala tam benimsenmemiştir, ek angarya olarak görenler vardır). Maalesef işleme konulmayan/ bekletilen geciktirilen/ kırpılan raporlar, dilekçeler, öneriler bulunmaktadır. EK14 )
Sadece bazı mahalli bürokratlar değil, Ankara merkez Teşkilatında ulaşılan/ muhatap alınan bürokratlara da benzer ilgisizlikler görülmektedir. İstiklal Yolu Derneği olarak GSB’nİn Proje Destek /hibe Çağrısına “Gençlik İstiklal Yolu’nda” isimli proje ile 2014 yılında katıldık. Gerekçe bile gösterilmeden ve bir teşekkür bile edilmeden projemiz kabul edilmedi. 2015 yılında bazı değişiklikler yaparak “Gençlik İstiklal Yolu’nda” projemizi yeniden sunduk (Çankırı Valisinin Desteğini aldık) yine Gerekçe bile gösterilmeden ve bir teşekkür bile edilmeden projemiz kabul edilmedi. Eğer Kabul edilseydi İstiklal Yolu adına neler yapılacaktı ve kazanılacaktı EK 16) raporda yazılı ( Lütfen bakınız).

İçişleri Bakanlığı DERBİS Proje Desteği çağrısına 2015 Yılı’nda Dernek olarak “Karınca Ordusu İstiklal Yolu’nda” Projesi ile katıldık (EK 16) . 140.000 TL proje bütçesini 85.000 TL olarak kabul edersek onaylayacaklarını aksi tekdirde onaylanmayacağını söylediler. Yardım bulabileceğimiz umuduyla kabul etmek zorunda kaldık. Proje gereği “ Karınca Ordusu İstiklal Yolu’nda ” ilk defa canlandırmalı bir 35 dak belgesel filim, 96 sayfa çizgi roman Çankırı merkezde eğitim kurumlarına yönelik 4580 kişiye 40 konferans verildi. (Ama kaliteden ödün vermemek için oldukça zorlanarak kişisel fedakârlıklar yapılarak, yardım/destek alarak yapılabilmiştir)
13. Basılı Eğitim materyallerinin ve. fotoğraf resim heykel, rölyef gibi görsel sanat eserlerinin yok denecek kadar az olması. Olan çok az sayıdaki eserin 50-60 yıl önce basılmış ve mevcudunun tükenmiş ve akademik araştırmaların bir elin parmakları kadar olması, Tarihi belgelerin arşivlerde bulunması.
14. Medyanın ilgi göstermemesi: İstiklal Yolu hakkında Sinema, TV filimi ( dizi filim) yapılmaması, İstiklal Yolu Yürüyüş haberlerine bile yeterli ilgiyi göstermemesi, Gazte, dergi vb yayınlarda tanıtılmaması..

SONUÇ, ÖNERİLER VE DOMİNO ETKİSİ

Sonuç
İstiklal Yolu, AİLECE yapılan duygusal, kutsal, haklı mücadelenin emsalsiz ve efsane bir abidesidir.
İstiklal Yolu sadece askeri bir zaferin değil; aynı zamanda vatan aşkının, din aşkının ve aile aşkının; fedakârlığın, dayanışmanın ve karşılıksız sevmenin; ilkelliklerin, yoklukların ve imkânsızlığın bağrından zafer çıkarmanın sosyolojik somut bir belgesidir.
İstiklal Yolu çoğunluğu (% 80) kadın olan Karınca ordusunun, 3 yıl 4 Mevsim lojistik destek görevini hiç aksatmadan yaparak cephedeki askeri, düşman karşısında bir an bile eli boş bıraktırmadan savaştıran, Kağnın kamyonu yendiği efsane bir yoldur.
Öneriler

İstiklal Yolu sadece Türk Milleti için değil bütün mazlum milletler içinde önemli olan bilinmesi, korunması, yaşatılması gereken tarihi kutsal bir mirastır. Yabancıların hayran oldukları ve gıpta ettikleri Türk Tarihindeki mucize olaylardan olan İstiklal Yolu, hak ettiği gerçekleriyle bütün dünyaya gururla gösterilmesi anlatılması gereken çok yönlü ÖRNEK bir yoldur. Üstünün örtülmesine ilgisiz kalmak büyük bir vebaldir.

Ülkemizde tarih turizmi bakımından halen iki bölge bulunmaktadır: Birincisi, Birinci Dünya Savaşıyla ilgili Çanakkale, ikincisi Milli Mücadelenin cephesiyle ilgili Afyon-Polatlı –Ankara hattıdır. Milli Mücadelenin efsane cephe gerisi İstiklal Yolu ise ne gerçekte fiziki olarak ne de ders kitaplarında bulunmamaktadır. Sadece senede bir gün anma etkinlilerinde “Elifin Kağnısı “ şiiri ile mikrofondan kısacık bahsedilmektedir.
Tarihi gerçekleriyle tarihin karanlıklarında ve fiziki olarak toprak alında kaybolmak üzere plan İstiklal Yolu bu raporda belirtilen çerçevede ihya edilmelidir.
Türkiye Cumhuriyeti, devlet politikası olarak İstiklal Yolunu ihya etmelidir. Sadece Orman ve Su işleri Bakanlığımı yapar yoksa Bakanlıkların paylaşımı/ Dayanışması ile mi yapılır. Bu konuyu Devlet büyüklerimiz/yetkililerimiz bilir... Cumhuriyet tarihinin en büyük projelerini gerçekleştirmiş olan hükümetimiz bu projeyi de gerçekleştirebilecek güçtedir.

Domino etkisi

İstiklal Yolu turizmi, istiklal yolu illerinde domino etkisi yapacaktır.
Bölgede zaten var olan zengin turizm çeşitliliği potansiyeli ile alternatif turizm bölgesi oluşacaktır.
Çankırı ve Kastamonu göç veren illerdir. Bölgede oluşacak turizm hareketliliği, konaklama, ağırlama, ulaşım vb hizmet ve hediyelik sektörlerini canlandıracak; doğal üretim yapan istiklal yolu çiftlik yatırımlarını tetikleyecek, bölgeye ekonomik katkıya ve tersine göçe sebep olacaktır.