Milli Mücadelenin efsane cephe gerisi yolu (344 km)İstiklal Yolu’nun 107 km’si Çankırı’dadır. Kaybolmadan günümüze kadar kalabilen tarihi istiklal Yolu’nun Ilgaz İnköy ve Çankırı Ayan Köyü arasında kalan 33 km bölümü Milli Mücadeledeki önemi nedeniyle Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 26 9. 20013 tarihinde (1005) Tarihî Sit olarak tescil edilmiştir.
Ilgaz-Korgun- Çankırı yolunun yeniden yapılması sebebiyle 1975 yılında terk edilen
Tarihî İstiklal Yolu otantik güzergâh ve zeminde günümüze bozulmadan kalabilen bir tarihî miras olmuştur.
2008 yılından beri Çankırı’da yapılan İstiklal Yolu Yürüyüşleri ile bu tarihi yolun farkına varıldı. Yolu değerli kılan sadece güzergâhı değildi. Doğdu Jandarma Karakolu, Üçoluk Jandarma Karakolu, Kızılsın Menzil Konak Komutanlığı, Topal Ali Hanı ve sıhhiye Merkezi gibi 4 tane çok önemli tarihi nokta yeri, Karınca Ordusuna çok önemli katkı veren Kıyısın (Kızılsin) Köyü vardı.
Ayrıca aynı yol güzergâhının tarihi bakımdan iki kere daha önemi vardı: Birincisi bölgede ilk çağlardan beri kurulan devletlerin devlet karayolu idi. İkincisi Karadeniz’den Akdeniz’e ticaret yolu ve Selçuklulardan beri uluslar arası nitelikte kurulan Yapraklı (Thut) Panayırının Kuzey kapısı yoluydu.
Tarih boyunca önemli olan bu yolun zemininde yer yer taş kaplamalara rastlanmaktadır. 1200 m uzunluğunda ardışık keskin virajlardan oluşan Boruklu Dere Yolunun bir yanı tepe bir yanı uçurumdur ve uçurum tarafında taş duvarlar ve bir taş köprü bulunmaktadır…
İstiklal Yolu Danışmanı İsmail Çam’ın Tarihî bakımdan böylesine değerleri olan Çankırı’daki Tarihi İstiklal Yolu güzergâhının 16 km.lik bölümünün Tescil edilmesi için 2010 yılında Çankırı Valiliği İl Kültür Turizm Müdürlüğüne müracaat etti. Ancak müracaat bürokrasiye takıldı ve 3 yıl sonuç alınamadı.
Kastamonu’daki Tarihi İstiklal Yolunun 16.112012 tarihinde tescil edilmesinin basında çıkan haberleri üzerine İsmail Çam Konuyu Sayın Valimiz Vahdettin Özcan’a iletti. Sayın valimizin özel ve Sayın Müze müdürü Ali Atmaca’nın ısrarlı takibi üzerine Tecil işlemleri hızlandı.
14.8.2013 tarihinde yapılan tescil müracaat yeri incelemek ve rapor hazırlamak üzere Kültür ve Turizm Bakanlığından bir heyet (M.Akif Işık, Prof. Dr. Hakkı Acun, Umut İnci) geldi. Gelen İnceleme heyetine(M.Akif Işık, Prof. Dr. Hakkı Acun, Umut İnci) mürcaat sahibi ve Bilirkişi olarak İsmail Çam refakat etti.
İsmail Çam’ın inceleme heyetine, müracaat edilen 16 km yolun, başındaki İndağı yamacında terk edilmiş 7,5 km toprak yolun ve sonundaki 8,5 km asfalt köyler yolunun da Tarihi İstiklal Yolu güzergâhı olduğu konusunda bilgi vermesi üzerine Ilgaz İnköyden Çankırı Ayan kadar olan güzergâhın tescili için rapor yazılmıştır.
26.9 2013 tarihinde kopyası aşağıdaki görülen toplantıda belirtilen belirtilen kararla Ilgaz İnköy ve Çankırı Ayan Köyü arasında kalan bölüm tarihi sit olarak tescil edilmiştir.
Böylece,
Çok kıymetli bir tarihi miras tescil edilerek koruma altına alınmış oldu.
Türkiye Turizmi tarihi önemi tescil edilmiş milli bir yol kazanmış oldu.
Tarihe yolculuk için yürüyenlerin tarihi değerinden emin oldukları tescil edilmiş bir yol oldu.
Tarihi noktaların restore edilmesi için gerekçe oluşmuştur.
Güzergâhta yeni objelerin oluşturulması için gerekçe oluşmuştur.
Yol zeminin gereken yerlerde fiziki olarak Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan ödenek istenebilecektir.
Hibe ve destek projeleri için gerekçe oluşmuştur.
Çankırı’da İstiklal Yolunun başka bölümler ininde tescil edilmesinin önü açılmış oldu.
Taşıt trafiğine kapalı, güvenli tarihi önemi olan DOĞA (traking) yürüyüş yolu kazanılmış oldu
İnebolu’dan başlayan İstiklal Yolunun Kastamonu merkeze kadar olan başlangıç bölümünden sonra ortasındaki Çankırı’da da önemli bir bölüm tescil edilmiş oldu.
İstiklal Yolu millî mücadeledeki önemi nedeniyle Türkiye’de ilk defa tecil edilen millî bir yol oldu.
Türkiye’de Lidya ve Likya (uzun) yürüyüş yollarından sonra ilk defa kendi kültürüne ait bir yol tescil edilmiş oldu.
